Afet bölgesi, deprem, toprak kayması, sel, yangın, kaya düşmesi, çığ gibi doğal afetlerin sıkça yaşandığı ve her an afet olaylarının meydana gelebileceği bölgelere verilen isimdir.
Afet bölgesi ilan edilmesi, belirli bölgelerin doğal afetlerden büyük ölçüde etkilenmesi durumunda destek alabilmek amacıyla yapılan bir uygulamadır. Bu süreçteki amaç, bölgede yaşayan insanlara yardım etmek ve zararı en aza indirmek için gerekli önlemleri alabilmektir.
Bir yerin afet bölgesi ilan edilebilmesi için aşağıdaki şartlar aranır:
- Hane sayısı 100’den az olan yerlerde, konutların 1/10’unun; nüfusu 50.000’den az olan illerde ve ilçelerde en az 50 binanın; nüfusu 15.000’den fazla olan iller ve ilçelerin mahallelerinde en az 10 binanın yıkılması veya onarımı mümkün olmayacak derecede ağır hasar görmesi
- Afet nedeniyle ölü veya ağır yaralıların bulunması
- Tarım ürünlerinden en az 1/3’ünün zarar görmesi
- Yol, su, elektrik, kanalizasyon gibi kamu tesislerinin kullanılamayacak veya çalışamayacak derecede hasar görmesi
- Ulaşım imkanlarının çok sınırlı olması gibi koşulların sağlanması
Afet bölgesi ilan edildikten sonra aşağıdaki avantajlar sağlanır:
- Bölgedeki tüm sağlık hizmetleri, ücretsiz olarak sunulur. Devlet hastanelerinin yanı sıra askeri hastaneler ve özel hastaneler de afetzedelere ücretsiz hizmet verir.
- Bölgedeki ordu birlikleri, istenilen yardımları yapmakla zorunlu tutulur.
- Hasar tespiti için ilgili bakanlıklar tarafından teknik ekipler görevlendirilir.
- Bölgedeki vatandaşlar, devletin ilgili birimleri tarafından bilgilendirilir ve bilinçlendirilir.
- Kamu personeline düzenli olarak yolluk, harcırah ve avans ödenir.
- Bölgedeki ailelerin ve bireylerin psikolojik ve sosyolojik destek alması için sosyal hizmet uzmanları ve psikologlar görevlendirilir.
- Maddi kayıplar devlet tarafından karşılanır. Hasar gören binaların tamiri yapılmadan önce yeni konutlar tahsis edilebilir.
- Şirketlerin, esnafların ve kişilerin devlet birimleri ve bankalara olan borçları silinebilir veya borç süreleri uzatılabilir.
- Eğitimde aksama yaşayan öğrencilere ek sınav imkanı sağlanır ve merkezi sınavlarda ek puan verilebilir.
Afet bölgesi ilanını Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından yapılan değerlendirmeler sonucunda Bakanlar Kurulu kararı ile gerçekleştirilir. Bu süreçte, afetin büyüklüğü, ekonomik hasarlar, can ve mal kayıpları, etkilediği insan sayısı gibi faktörler dikkate alınır ve ilgili yönetmelik ve kurallara uygun olarak karar verilir.